O projekcie

Z inicjatywą uruchomienia projektu Index Polaków zamordowanych i represjonowanych za pomoc Żydom w okresie II wojny światowej wystąpiło w 2005 r. środowisko związane z krakowską Fundacją Instytut Studiów Strategicznych, który do 2008 r. pełnił funkcję koordynatora i patrona organizacyjnego tego przedsięwzięcia. W 2009 r. realizację projektu przejął Instytut Pamięci Narodowej wspólnie z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie (koordynator ks. prof. dr hab. Jan Szczepaniak). Od 2013 r. głównym partnerem IPN jest ponownie Fundacja ISS.

Od początku funkcjonowania projektu przy jego realizacji pracują: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Instytut Yad Vashem, Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie, Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma oraz Komitet dla Upamiętniania Polaków Ratujących Żydów.

Przedsięwzięciu patronuje Rada Programowa powołana w 2005 r. W jej skład wchodzą obecnie: dr hab. Władysław Stępniak – naczelny dyrektor Archiwów Państwowych, dr Łukasz Kamiński – prezes Instytutu Pamięci Narodowej, dr Piotr Setkiewicz – kierownik Działu Naukowego Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, oraz prof. dr hab. Paweł Śpiewak – dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. Do kwietnia 2015 r. funkcję przewodniczącego Rady pełnił prof. Władysław Bartoszewski.

Podstawowym, a zarazem nadrzędnym celem działań podejmowanych w ramach realizacji projektu Index jest ustalenie nazwisk polskich obywateli nieobjętych ustawodawstwem norymberskim, mieszkających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w granicach z 31 sierpnia 1939 r., którzy zostali represjonowani za pomoc udzielaną Żydom podczas II wojny światowej. Ustalanie nazwisk osób represjonowanych, faktów pomocy i okoliczności represji dokonuje się dzięki prowadzonej od 2005 r. szeroko zakrojonej kwerendzie w archiwach, muzeach, instytucjach badawczych, prasie oraz literaturze polsko- i obcojęzycznej. Dzięki przystąpieniu do projektu Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II zakres badań objął również zasoby archiwów diecezjalnych, parafialnych i zakonnych. Uzyskane w ten sposób fakty represji będących konsekwencją niesionej pomocy rejestrowane są w kwestionariuszach, a następnie w postaci pojedynczych rekordów umieszczane w komputerowej bazie danych.

Zespolenie, uporządkowanie i zweryfikowanie informacji pochodzących z różnych kwestionariuszy (rekordów), a dotyczących tego samego przypadku represji, wzbogacanych o stale napływające nowe ustalenia, stanowi podstawę do przygotowania systematycznie not o Polakach represjonowanych za pomoc udzielaną Żydom.

Partnerzy: